واژه روحانیت

ابتدا لازم است نگاهى به تعریف واژه روحانیت و ویژگى‏هاى آن در اسلام بیندازیم و سپس فرق بین آن و روحانیت در دین مسیح را بیان کنیم. واژه روحانیت به معناى «روح محورى» در برابر «جسم محورى» است. گاهى این اصطلاح به جاى واژه «عالم دین» و یا «دین شناسى» و نظیر آن به کار مى‏رود که چندان رسا نیست، چنانکه برخى از اصطلاحات زمان‏هاى پیشین چون «آخوند» (پیشواى مذهبى یا دانشمند) و «ملا» (درس خوانده) نیز چندان رسا نبود و علاوه بر نداشتن دلالت لازم بر مراد، گاهى با تحقیر و توهین دشمنان دین و روحانیت همراه بود. در فرهنگ قرآن و اهل بیت (ع) در مورد دین شناسان و ادامه دهندگان رسالت پیامبران واژة «عالم» به کار رفته و با القایى چون «وارثان پیامبر»، «جانشینان پیامبر»، «دژهاى اسلام»، «صاحبان فهم عمیق»، «منذران قوم» و به آنان اشاره شده است. اما از نظر اصطلاحى، روحانى یا عالم دینى به معناى «دین شناس و دین دار عصر خویش، الگوى عینى اجراى دین و هادى خود و جامعه و ناظر بر اجراى دین به منظور عروج در رسیدن انسان به کمال نهایى است».

 ویژگى‏هاى روحانیت

ویژگى‏هاى روحانیت عبارت است از: 1. اسلام شناسى 2. زمان شناسى 3. شایستگى براى فهم دین و تبلیغ و تبیین آن، 4. تبلور دین در ظاهر و باطن، 5. صلاحیت براى اجراى دین در عرصه اجتماع، 6. شایستگى براى هدایت و نظارت بر اجراى دین.(1)

 مقایسه روحانیت در اسلام و مسیحیت

بررسى ویژگى‏هاى روحانیت در دین مسیحیت در مى‏یابیم که بین این دو اصطلاح (روحانیت در اسلام با روحانیت در مسیحیت) اختلافات ماهوى متعددى وجود دارد که به هیچ وجه قابل اقتباس از دیگرى نیست:

1. روحانیت در مسیحیت، تنها مقام صاحب اعتبار در مسایل دینى و رابطه و واسطة خدا و انسان به شمار مى‏آید که به نوعى از عصمت و قداست خاصى برخوردار است. کمتر به جنبه عملى و معرفتى اخلاقى و علمى او توجه مى‏شود و به عنوان یک طبقه ممتاز از سایر طبقات شناخته مى‏شود. به خلاف روحانیت شیعه که بر بعد معرفتى و علمى او توأم با بعد اخلاقى و عملى توجه مى‏شود و.(2)

2. مطالعة تاریخ صفویه به روشنى بیانگر این مطلب است که علماى شیعه در برابر مبلغان مسیحى، موضع‏گیرى‏هاى متعددى داشته و کتاب‏هاى بى‏شمار در جهت مقابله با ترویج عقاید و افکار آنان نگاشته‏اند. بنابراین اثبات چنین مطلبى مشکل مى‏نماید. نتیجه اینکه هر چند استفاده از واژة روحانى دربارة عالمان شیعه رسا نیست اما نگاهى به کارکردها و ویژگى‏هاى روحانیت مبیّن این حقیقت است که روحانیت در اسلام ربطى به روحانیت در مسیحیت نداشته و از صدر اسلام عالمان دینى همواره حضور داشته‏اند.(3)

پى‏نوشت‏

 (1) ر. ک: محمدجواد حیدرى کاشانى، مجموعه امام خمینى و حکومت اسلامى، ج 8، ص 166 561

 (2) ر. ک: مهندس جلال الدین آشتیانى، تحقیق در دین مسیح، ص 904.

تو مرا یاد کنی یا نکنی من به یادت هستم ()